Odradzała się ze zgliszczy wielkiej wojny, w bólach nowego wersalskiego nieładu, rozrywana wojną w której Polacy mieli dopiero wypisać szablą na politycznej mapie Europy słowo "Polska". Nie stało się to do końca w listopadzie roku 1918. Dopiero zwycięskie powstanie i odparcie bolszewików, krew przelewana od Wielkopolski po naddnieprzańskie stepy, zapał walczących o wolność – to przywołało ducha narodu. I stało się. Na przekór czerwonej zarazie i pruskim zakusom ziściło się niemożliwe. Naród którego miało nie być przywrócił swe państwo i zdołał je utrzymać w warunkach skrajnie niesprzyjających. Rodziła się Polska na przekór dawnym zdrajcom, tym co godzili się na niebyt w imię własnych interesów. Dla wielu dotychczasowych lojalistów niepodległość była zaskoczeniem nie miłym. Idea narodowa budziła się na szczęście już nie tylko wśród pionierów niepodległości, piechurów legionowych brygad, ale także w sercach mieszkańców polskich już miast, miasteczek i najmniejszych wiosek. Oto gdzie dotąd zarządzono cesarstwa i królestwa stawała Polska i Polacy, dumni i radośni własną ojczyzną.